· Fahri Trafik Müfettişi Nedir?
Fahri trafik müfettişi, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu Ek Madde 6’da tanımı yapılmıştır. Bu maddeye göre, ‘Sürücülerin trafik kurallarına uyup uymadığını denetlemekle sorumlu olan yetkililere yardımcı olmak üzere Karayolu Trafik Güvenliği Kurulunca önerilen ve Karayolu Trafik Güvenliği Üst Kurulunca uygun görülen kişilere, valilerce “fahri trafik müfettişliği“ görevi verilir.’
Fahri trafik müfettişleri trafik kurallarının ihlalini tespit ettikten sonra tutanak hazırlarlar. Bu tutanaklar fiziki olarak hazırlandıysa trafik ekiplerine ya da trafik müdürlüğüne teslim edilir. Eğer elektronik ortamda hazırlandıysa Emniyet Genel Müdürlüğü’nün elektronik sistemine kaydederler. Fahri trafik müfettişlerinin bu tutanakları teslim süreleri bir hafta olup bu belgeler, olası bir kural ihlalini ve kişiler hakkında tutanakları içerir.
Ayrıca belirtmek gerekir ki Fahri trafik müfettişleri her türlü kural ihlali halinde trafik para cezası kesemezler. Ancak fahri trafik müfettişlerin Karayolları Trafik Kanunda belirtilen bazı kural ihlallerinde ceza kesme yetkileri bulunmaktadır.
· Fahri Trafik Müfettişleri Tarafından Düzenlenen Trafik Cezasına İtiraz
Fahri trafik müfettişlerince kesilmiş olan trafik cezalarına karşı vatandaşların itiraz hakları bulunmaktadır. Trafik cezasının tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde Sulh Ceza Hakimliğine itiraz edilebilmektedir. Eğer bu süre içerisinde itiraz edilmez ise fahri trafik müfettişinin kesmiş olduğu trafik cezası kesinleşmektedir ve itiraz hakkı kullanılamamaktadır. Trafik cezasının ödenip ödenmemiş olması itiraz hususunda önemli değildir. Kişiler trafik cezasını ödedikten sonra da itiraz haklarını kullanabilirler.
Yapılan itiraz başvurusunda dilekçeye olabildiğince kural ihlali yapılmadığının delillendirilmesi gerekir. Yapılan başvuru Sulh Ceza Hakimliğince genellikle duruşmasız olarak incelenip karara bağlanır. Başvurunun kabulü halinde cezanın iptaline karar verilip uygulanan ceza silinir ve ceza ödenmiş ise iadesi söz konusu olmaktadır. Ödenen cezanın iadesi için verilen karar ile birlikte ilgili vergi dairesina başvurmak gerekmektedir.
· Fahri Trafik Müfettişi Tarafından Tanzim Edilen Trafik Cezaları Hangi Durumlarda İptal Edilir?
Fahri trafik müfettişlerince düzenlenen trafik cezalarına, Karayolları Trafik Yönetmeliği madde 160’ya göre idari yaptırımlara yapılan itirazlara 5326 sayılı Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanmaktadır. Bir fiil sebebiyle, failin yaptırıma maruz bırakılabilmesi için kabahat fiilinin unsurları itibariyle oluşması ve bu fiilin fail ile illiyet bağının olması yanında; kabahatler bakımından 5326 sayılı Yasa’nın 25’inci maddesinde belirtildiği üzere, idari yaptırım kararı verilmesini gerektiren kabahat fiili, bu fiilin işlendiğini ispata yarayacak bütün deliller ile birlikte ayrıca kabahati oluşturan fiilin işlendiği yer ve zaman gösterilerek açıklanması zorunlu olarak öngörülmüştür.
Ankara 3. Sulh Ceza Hakimliğince, fahri trafik müfettişinin, yayaya yol vermediği gerekçesiyle bir sürücüye yazdığı trafik cezası, "tutanakta kabahatin nasıl işlendiğinin yer ve zaman gösterilerek açıklanmaması ve denetime elverişli olmaması" nedeniyle iptal edildi.
Ayrıca ek olarak Fahri Trafik Müfettişliği Görev ve Çalışma Yönetmeliği’nin ‘’Müfettişlerin Görev ve Yetkileri’’ başlıklı 9 uncu maddesine göre müfettişlerin ‘araç durduramayacağı, sürücülerle muhatap, belge ve evrak kontrolü yapamayacağı’ hususu düzenlenmiştir. Yani fahri trafik müfettişi trafik cezası tanzim ederken sürücüleri yolda durdurup onlarla muhattap olamaz.
Bunların yanı sıra, fahri trafik müfettişlerinin kural ihlali yaptığını düşünüp trafik cezası tanzim ettiği sürücü için bu kural ihlalini nasıl yaptığını bir görüntü ile veyahut başka bir araç ile ispat etme yükümlülüğü bulunmaktadır.
İzmir 3’üncü Sulh Ceza Hakimliği, N.N.’nin, ilgili kanun maddesini ihlal ettiğine dair fotoğraf, video gibi delil elde edilmeden tespit tutanağı düzenlenmiş olması nedeniyle tutanak dışında ihlal iddiasını destekleyen ispata yarar somut delil bulunmadığını belirtti. İtirazı kabul eden mahkeme, fahri trafik müfettişi tarafından tanzim edilen idari para cezasının iptaline karar verdi.
Bu gibi durumlarda fahri trafik müfettişi tarafından tanzim edilen trafik cezasının iptali söz konusu olmaktadır.